CULTURA è ARTE di l'epica - XV sèculu

Hits: 563

Prufessiunale TAN, HA VAN

    Cù stabilità suciale in 15th seculu, cultura è arti sò stati capaci di sviluppà. U Figliolu Lam1 l'insurrezzione è a liberazione sussegwenti di u paese ispiravanu a creazione literaria di Nguyen Trai's2 Binh Ngo Dai Cao (Pruclamazione annantu à a Derrota di u Ming). Dopu questu Ly Ter Tan's3 Xuong Giang Phu (Oda à u fiume Xuong - scena di una grande battaglia contr'à u Ming); Nguyen Mong Tuan4 Lam Son Giai Khi Phu (Ode à l'aria salutaria di u Monte Lam Son) è Nghia Ky Phu (Oda à a Bandera di a Ghjustizia), ancu parechji altre opere. Rè Le Thanh Tong5 stessu hà pigliatu u stessu tema in a so Figliolu di Phu Lam.

  Le Thanh Tong5, re-cum-poeta, hà cuntribuitu assai à u sviluppu culturale. Hà fundatu Tao Dan6, un clan literariu. I 28 membri eranu paragunati à 28 stelle in u celu, è sò stati crediti chì a creazione di parechje cullezzione di puesia. Litteratura sviluppata in scrittura vietnamita chjamata canadese nom7, basatu annantu à ideogrammi chinesi. U script hè stata aduprata in parechje opere literarie maiori cumprese a Quoc Am Thi Tap (Raccolta di Poemi in Lingua Naziunale) da Nguyen Trai 7 e Hong Duc Quoc Am Thi Tap, una cullizzioni di più di trè centu puemi.

   U Confucianisimu hà pussutu una forte influenza, sia in letteratura sia in arti. Duranti u seculu, sò stati custruiti solu qualchi tempii buddisti è stupe, ma i sforzi sò stati cuncentrati in Thang Long8 in onore di Confuciu, fù ricustruitu nantu à una scala assai più grande è santuarii simili sò stati eretti in parechje altre parte di u paese.

     I rè di a Le dinastia9 erani tutti dispiacati à aghjunghje novi custruzzioni à a capitale naziunale. I palazzi di Kinh Thien10, Can Chinh11 e Van Tho12 eranu urdinati da Le Loi13 in 1428. Quelli sò stati dopu uniti da Hoi Anh14, Can Dure15, Tucmg Quang16, Kim prestitu17, Thuy Ngoc18 è altri edifici suntuosi.

    In a parti miridiunali di a cità si sviluppavanu grandi plataformi. À mezu à elli Nam Giao19 è Xa Tac20, induve i riti religiosi eranu realizati regularmente in onore di u celu, a terra. A maiò parte di i prudutti di 15th scultura di u seculu chì ferma oghje sò statue di sepultura in pietra di persone è animali. Sò generalmente picculi, apprussimatamente hewn è mancati di una qualità graziale, simili à a vita chì caratterizeghja sculture in Ly è dinastie Tran. Alcune opere sculture, cume i voli di scali in pietra adornati cù draghi, piglionu un caratteru monumentale appena esse custruitu. Le dragons, cum'è quelli à Kinh Thien (Sala di a Corte) in Ha Noi citadella, sò cumpletamente sferenti da quelli sculurati sottu u Ly e lu Tran19. Hanu occhi sporgenti, cornu bifurcatu è alette dorsali affilate, è fissi in una pusizione più minacciata, cù un forelegiu alzatu per tene a barba. In generale, Le dragoni20 aspetta cerimoniale è dunque, rigida.

   A ceramica, invece, fiurì sottu à u Le dinastia. D'impurtanza particulare hè stata l'introduzione di smalti turchini cù i quali una vasta gamma di motivi decorativi - nuvole, draghi, fenici, crisantemi, gamberi, granchi, loti è fiori di limonu - sò stati disegnati in sfarenti sfumature nantu à un fondo biancu. I colpi caratteristici audaci di a machja anu datu à u risultatu finale una qualità artistica più alta.

u 15,h seculu marcò una forte divisione in arti performane. In a tribunale, era guvernata da regule strette è diventò rituale è stereotipicu.

   L'influenza di u Ming21 si sintia forte in tribunale. Intantu, divertimentu pupulare - tuong (opera classica), Cheo (òpera pupulari) è a musica folk hà continuatu à captivà i cumuni.

    A corte hà fattu un tentativu deliberatu per frenà l'intrattenimentu populari. Rè Le Thai Tong5 in lu 1437 pruibitu chco da Mieu tailandese22, u tempiu dedicatu à u cultu di i so antenati. Rè Le Nhan Tong23, quandu fece una visita à Lam Kinh in u 1448, hè statu salutatu da una banda di giovani omi è donne chì facenu un ballu chjamatu Rt Ren24 in a quale imitavanu a cugliera di i fiori è u tessianu in curone. Durante una parte di u ballu a banda a volte cruciava e so gambe è cusì eranu accusati di vulgarità da i servitori di u rè.

   Malgradu tutte e regule è e regulazioni, e forme populari di divertimentu si sviluppanu senza limiti.

NOTES:
Figliolu Lam ... aghjurnamentu ...

BAN U TU
5. 2020

DA:
◊ Fonte: A Faczione di Vietnam. Ha Van Tan. thegioipublishers.vn, 2018. Immagine; wikimapia.org.
◊ Tutte e citazioni è l'immagine seppia presentate sò state stabilite da BAN TU THU - thanhdiavietnamhoc.com.

(Accolta hà visitatu 2,010, visita di 1 oghje)