Perchè A Genti FIRECRACKERS à TẾT time?

Hits: 2190

HUMG NGUYEN MANH1

   Questu hè chì u booming di crackers porta un sensu di gioia, felicità è animazione per i vietnamita. Per quessa, a ghjente scumpare ancu crackers in occasioni cum'è entretenimenti, matrimoni è dolu.

    Tuttavia, unu pò esse sicuru chì sta costume hà ancu una natura superstiziale:

     Una storia antica, arregistrata in l’opera intitulata "Kinh sở tuế thời ký" (Calendariu di a terra Kinh Sở), leghje cum'è: I spiriti cattivi è i fantasmi in i monti piacenu di piglià pussessu di i corpi di e persone viventi. Creanu parechje malatie periculose, causendu spessu morti, ma sò assai paura di u boom di crackers. Dunque, unu hà solu bisognu à sparà una quantità di crackers per alluntanassi. Sta vechja storia ci hè stata detta da una vechja Studiusu Confucianu, ma sentemu chì duvemu darebbe un altru studiu, postu chì hè sempre u sughjettu di assai dibattiti2.

SƠN THẢO Diavulu

    A legenda conta chì in u passatu ci era un diavulu chjamatu Sơn Thảo chì abrava l'omi in u primu ghjornu di l'annu. Siccomu i diavuli temenu l'esplosioni, a ghjente si preparava tubi di bambù cù nodi à l'estremità è spuntate l'acqua in elli per mezu di i buchi perforati poi piantà l'ultimi. Quandu u novu annu cumencia, accendenu un focu davanti à e so case è arricanu i tubi in questu. L'acqua bulli è i tubi splodenu Sơn Thảo fughje. Più tardi, cù l'invenzione di a pólvora, u petardu hè rotulatu cù parechji strati di corda di bambù è riceve un tappu di fucile chì provoca una grande splusione quandu hè brusgiatu. U diavulu fughje ancu più luntanu.

Petroliani TẾT

   Da tandu, a ghjente hà aduttatu u usu di lampà i petardi à a vigilia di l'annu novu, à l'ora di transizione. Avà, quellu significatu santu hè guasgi persu, solu resta quellu di invià u vechju è salutà l'annu novu. L'abitudina di mette fora di petra hè cumunu.

    I petardi sò Tết è Tết sò i petardi. Versu u principiu di u seculu, avemu sempre vistu a forma di fucile da u petra, prodotta da u Quảng Una buttrega, purtendu, e quattro parolle "Liên thăng báo hỉ" (parta per annunzià una nutizie nantu à i beni) (Fig.1). Ùn vedemu più u tipu di petardu fattu à U paesi ị Cu.

    Stu tipu di petardu hà u so fusibile inseritu à mezu à u so corpu è hè ancu chjamatu candela. Stu paese hà l'abitudine d'urganizà una cumpetizione per sparghje petardi. Un petardu tamantu hè appesu à un palu di bandera, i paisani usanu i petardi di candela, si facenu cù dui tippi di carta chì accende u focu, per lancià, pruvendu à lampà u tamantu petardu. Quellu chì riesce à mette u tamantu petardu hè u vincitore.

   Ma, ci sò stati anni induve ùn era micca cusì faciule pè vince u premiu è l’urganizatore di u festival l’hà da mette in ballu cun un sordacciu.

    lu Mường persone at Pruvincia di Hoà Bình in a midland settentrionale - anu a costumaria di spara u "t ụ»Vale à dì una spezia di cannone à l'ora di transizione una abitudine chjamata sparendu" chàng tịch "invece di mette i petardi ...

    In più Ị Cầu, ci sò ancu una serie di altri lochi chì ponu pruduce e so propiu petardini cume Bình Đà (Hà Tây), Đồng Kỵ (Bac Ninh). A fucilazione di crackers hè abbastanza ostentativa cun ogni tipu di petardi chì portanu nomi abbastanza divertenti. Oltre à i tippi chì portanu nomi cume grande, chjucu, cortu, longu, verticale, horizontale, ci sò ancu quelli chjamati "đùng"(boom ecunòmicu) petardi, "tép"(Petricaghju) petardi, "vịt"(anatra) petardi, "cay"(culonna) petardi, "u thing thiên"(rocca) petardi, "còi"(morta) petardi, "trùc"Bambù giallu) petardi ...

   Particularmente, in u Nghe An, Regione Hà Tĩnh in più di sparà i crackers, sò ancu sparati i ""(bombardare) petardi chì facenu un boom cusì grande chì l'animali domestici - chì sò troppu spaventati - abbandunà a casa è tornanu solu dopu Tt. Dunque, a sintenza "Corra cum'è un cane spaventatu da u bombardu".

FISSATORI "LÓI"Petraculi sordi)

   In i vechji tempi, e persone in u Campagna Nghệ Tĩnh usatu per fabricà si stessi un tipu di petraccelli chjamati ""(affruntà) vale à dì un tippu più grande ch'è u “flare"(in boom) petardi. E persone in questa regione usavanu a pianta oliu di castor mischjata cù u polvere di petra, poi fecenu un fusibile è mischjenu tuttu in un tubu di bambù di circa 15 cm di lunghezza. Stu tubu di bambù hà un node di circa 2 o 3 cm di diàmitru. Cù questu, i paisani anu creatu u ""(affruntà) petardu chì dà un boom surdatu, in questu tempu, in a regione di Duc Tho, Linh Cảm, C'era l'usanza di ricumpensà a ghjente chì s'atrevava à infiltrarsi in u spinu o in u cortile di e case di e persone ricchi cù assai cani vici per illuminà stu tipu di "”Petri à a vigilia di u New Year. Se u bracciu stordendolu fa chì a casa s'assalta, stu fattu forse custituisce un bon pattu per quella famiglia ricca. Quellu chì illumina u petardu duveria fà cunnosce u pruprietariu di a casa per riceve una ricompensa. E 'à u cuntrariu, se i petardi si passanu per esse stupidi chì ùn riescenu à spiegà, allora l'unicu prublema rimanente hè di scurdassi per teme di riceve un imbruttante scossa.

   Oghje in Vietnam, l'usanza di staccià i petraculi hè stata abbandunata (Dapoi u Ất Hợi-annu di u Pig 1995). Ogni famiglia hà duvutu firmà una dichjarazione chì guarantisce ch'ella ùn sparghjerà micca petardi in a so lucalità. E persone culpevuli di sparghje petardi chiunque sò devenu esse severamente puniti. Una publicazione in HaNoi hè stata suspesa per mancanza d'entusiasmu per sustene l'ordine di u statu chì pruibisce a messa in opera di petardi. A ghjente dice chì in l'antica Saigon, un ordine chì pruibisce u spiazzamentu di petardi hè statu emessu dapoi l'annu Canh Tý (Anu di u Mouse 1960). À questu tempu, quelli chì ùn anu micca osservatu quellu ordine sò stati micca solu ammunati ma sò stati ancu arrestati è ristretti in u Saigon Alm-casa4.

    E seguenti sintenze parallele per Tt, riservatu à cecu, aghjunghjenu sempre i dui fattori basi; u sonu di i petri è u Tết polu:

    "A sera di u trentesimu ghjornu di u dodicesimu mese lunar, mentre promenà, u pede si ferma inaspettatamente u Tết polu è unu a sà: Ah! é Tt!

    A matina di u primu ghjornu di Tt un à sente u sonu di i petardi è capisce: Oh! Hè ghjunta a primavera! "

    lu "pháo trúc"(bambù giallu) petardi sò u tippu fattu di tubu di bambù giallu, pienu di zùccheru è di carbone sbulicatu, è bluccatu tramindui l'estremità, poi soffiati per via di un fusibile per creà un grande boom. Stu tippu hè ancu chjamatu "bộc trúc"(sfruttà u bambù) ie "pháo trúc"(dapoi u 7u seculu, i Cinesi hanu inventatu a pólvora è a aduprevanu per fà biscu).

    Aghjustà à i petri citati sopra chì creanu grandi botte sia un boom singulu sia una salvezza di boom (pháo trafficng) ci sò ancu i "pháo hoa cà","pháo hoa cải"(petardi chì dannu luci culurite quandu sparate). Queste tipi di petardi sò simili à u focu di focu. Per fà quelli, i paisani usanu tubi di bambù femminili, imbottiti strettu cù pòlvara miscelata cù polveri di ferru di ghisa è fuliggine.

    Nantu à u Annu novu's vigilia, u celu hè nìuru cum'è di a tinta, quand'elli sò sparati, sti tipi di petardi producenu lumine culurite chì spuntanu cum'è fiori lilla è col. U culori russu è blu fattu da questi petrachi sò duvite à a polvera di ghisa è à a fulia chì cuntenenu.

DA:
1 Profesore assuciatu HUNG NGUYEN MANH, Duttore in Filosofia di a Storia.
Secondu G. PISIER - "Indochine”Nº 75-76 datati u 12 di ferraghju di u 1942 - Pagine 17,18 è 19.
3 Sicondu TRẦN XUÂN TUY, "Tết Petrini»- Vinh College Issue di Giáp Thìn Spring, Saigon 1964 p.46.
4 TRẦN XUÂN TUY - Tết Firecrackers Vinh College Rivista intramurale di l'Associazione di Formatori di Studienti à u Vinh College - Edizione di primavera di Giáp Thìn Year 1964, p.46.

BAN U TU
01 / 2020

DA:
◊ Fonte: Anu lunar vietnamita - Festa Major - Ancu. Prof HUNG NGUYEN MANH, Dottore in Filosofia in Storia.
◊ U testu in grassettu è l'imaghjini seppia sò stati stabiliti da Ban Tu Thu - thanhdiavietnamhoc.com

VEU TALLAHU:
◊  Da Sketches in principiu di u seculu XX à rituali è festival tradiziunali.
◊  Significazione di u termine "Tết"
◊  Festival Lunar di Capu d'annu
◊  Preoccupazioni di U POPULU PROVIDENTE - Preoccupazioni per u COCCELLU è i pastelli
◊  Preoccupazioni di U POPULU PROVEDENTE - Preoccupazioni per u MARKETING - Seczione 1
◊  Preoccupazioni di U POPULU PROVEDENTE - Preoccupazioni per u MARKETING - Seczione 2
◊  Preoccupazioni di POPULU PROVIDENTI - Preoccupazioni per u pagamentu di u Dipartimentu
◊  À A PARTE SUDALINALE DI U Paese: UNA HOSTTA DI PREZZI PARALLELI
◊  A tavola di Cinque frutti
◊  L'arrivu di u novu annu
◊  SCROLLS PRIMAVERA - Sezione 1
◊  U Cultu di e divinità di a cucina - sezione 1
◊  U Cultu di e divinità di a cucina - sezione 2
◊  U Cultu di e divinità di a cucina - sezione 3
◊  Aspittendu u NOVU ANNO - Sezione 1
◊  Paghendu l'ultimi onori à CÔ KÍ "(A moglia di l'impiegatu) à u secondu ghjornu di TẾT
◊  Prima di INIZIARÀ à u travagliu - Seczione 1
◊  Annu novu lunare Vietnam - vi-VersiGoo
◊ ecc.

(Accolta hà visitatu 3,640, visita di 2 oghje)