À a ricerca di i registri genealogichi di i DUE PERSONAGGI ILLUSORIE – LÝ TOÉT & XÃ XỆ

Hits: 84

     Lý Toét è Xã Xệ sò un paru di parsunaghji inseparabili. Hanu caratteri simili, ma sò di statura differente: Xã Xệ hè flaccida (Fig. 1), pot bellied, cù un mentolu senza barba, è un capu calvo cum'è un coconut, avè solu un unicu capelli di primavera coil.

 

xa.xe.figure-holylandvietnamstudies.com
Fig. 1:  Xã Xệa figura estratta da Rivista Phong Hóa (Ustumi è Dogane). - emissione n ° 95 datata u 27 d'aprile 1934 - Pagina 1.

 

     Aper a Lý Toét, hè magre cum'è una gru è magre cum'è una seppia secca, cù e so pochi barbe spicciate è u so bulbu d'agliu cum'è chignon. Ogni volta ch'ellu và, Lý Toét porta sempre un costume naziunale è ùn manca mai di purtà u so ombrello.

     Ti lettori di u Phong Hóa (Ustumi è usi) A rivista settimanale à quellu tempu scontra sempre cù 2 parsunaghji, chì eranu cusì candidi è lebre, è chì appariscenu regularmente cum'è dui fratelli uterini, nati in u Nordu. U Phong Hóa rivista settimanale (Fig. 2) era una rivista umoristica, publicata da u Tự Lực Văn Đoàn (Gruppu Litterariu Autosuportatu). Più tardi, quandu u settimanale rivista Phong Hóa addivintau lu Ngày No (a rivista di Ngày Nay), i dui ditti parsunaghji anu sempre ghjucatu un rolu principali in quella rivista abbastanza famosa.

    Due à quellu fattu, è in quantu à l'esistenza di sti dui persunaggi principali, i lettori è ancu i Tự Lực Văn Đoàn avia fattu un sbagliu quandu si riferisce à i dui artisti chì l'anu patri.

 

phong.hoa.magazine-holylandvietnamstudies.com
Fig. 2:  Rivista settimanale Phong Hoá – Nr. 95 è 106, 1934.

 

    Thus, chì sapemu di u curriculum vitae di sti dui parsunaghji ? A ricerca di e so urighjini pare esse qualcosa assai interessante.

    Acirca 70 anni fà, u Rivista settimanale Phong Hóa avia urganizatu un cuncorsu per disegnu schizzi comici. À quellu tempu, autore Ma Sơn - nome di penna di Le minh Duc – Sra. Ài LanU fratellu d'ellu è capu di redattrice di un famusu settimanale satiricu di u Sud, chì era un caricaturista assai talentu, avia mandatu un sketch in u Nordu per participà à quellu cuncorsu (*). Stu sketch mostra Lý Toét e Xã Xệ (Fig. 3) stendu nantu à un ponte di pesa è sottu, si trova a seguente didascalia: "Xã Xệ: Ebbè Bác Lý (Sgiò Lý) : Se pisemu dopu dividemu per dui, ùn ci sarà nunda di prublema.! ».

 

lytoet.xaxe-holylandvietnamstudies.com
Fig. 3: Lý Toét & Xã Xệ
"Xã Xệ:"S'è ognunu tene u so chignon cum'è tè allora, maledetta ! Tutti i barbieri muraria. "
Lý Toét: "Sì tutti anu un capelli cum'è u vostru, tandu, ancu s'ellu ùn a tene micca ostinatamente, tutti i barbieri moririanu di fame u listessu. "
(Ngày Nay's magazine numero 54 - Ngày U sketch umoristicu di Nay - Sunday April 11, 1937 - P. 209)

 

    Ta diffarenza abbastanza grande trà i pesi di i corpi di sti dui parsunaghji custituisce u comicu è a risa di una natura cusì innocente à quellu tempu. Cumu puderia esse divisu u pesu cumunu in dui? U sketch sopra citatu avia vintu u primu premiu è hè statu publicatu nant'à u Phong Hóaa prima pagina di (ignoremu u numeru di quellu prublema).

    FDa quellu tempu, u destinu di sti dui persunaggi cuntrastanti hè statu assai ligatu l'un à l'altru - Simile à u film comicu "Fatty è Skinny" purtatu da Francia in u nostru paese in l'anni 30 o 40. È, ancu da quellu tempu, i dui parsunaghji Tuttu e Per era stata sfruttata da u Tự Lực Văn Đoàn gruppu literariu, è u zitellu "Xã Xệ" à a so nascita era statu datu u nome di u so parente adottivu invece di u nome di u so babbu.

lytoet-xaxe-holylandvietnamstudies.com
Fig.4: Lý Toét & Xã Xệ - Xã Xệ: "Cum'è questu, simu cumpiendu u nostru duvere. " Lý Toét: "È avà pudemu dà ordini à i nostri juniors. " (Estrattu da a rivista Ngày Nay – numero 60 publicatu u 23 di maghju 1937 – pagina 351)

 

    ASa particularità, un numeru di lettori, avè qualchì rudimentu di a pittura, anu ancu sbulicatu quelli dui parsunaghji ingegnosi, chì l'orientalisti francesi li cunsidereghjanu cum'è rapprisentanti di i vulgari vietnamiti.

    Tscherza di quellu numeru di "pittori amatori"Era centratu nantu à i tratti originali di i parsunaghji sopra menzionati - per esempiu disegnu a testa di Xã Xệ è facia cum'è e natiche di un porcu arrustitu. È era abbastanza witty quandu i capelli unichi Xã Xệa testa di s'assumiglia esattamente à a coda di porcu.

    Ldopu, pigliendu in prestito l'imaghjina sopra citata, u Canzona (Live) ghjurnale in prima Saigon avia una volta paragunatu publicamente ghjurnalistu Tô Vâna testa cù i glutei di a bella a stella di cinema Thẩm Thúy H. Stu modu cuntrastanti di paragunà era statu usatu da poeta Trần Tế Xương :

"Nantu à u so sediu, a dama francese alzò u so culo d'anatra. /Trên ghế bà đầm ngoi đít vịt.
In u cortile, u licenziatu stende a so testa di drago. /Dưới sàn ông Cụ ngổng đầu rồng"

 

Fig. 5:  Xã Xệ & Saleslady
"Xã Xệ (dumandu à a venditrice): "Avete un pettine à un dente in vendita? Aghju solu un capelli. "
(Estrattu da a rivista Ngày Nay – n. 59 publicatu u 16 di maghju 1937 – pagina 331)

   

    Pinter Bút Sơn avia pigliatu Xã Xệ à Hanoi per fà a cunniscenza Lý Toét, cusì quandu chjamati torna à u Sud, Xã Xệ avia pigliatu Lý Toét cun ellu. Per quessa, Lý Toét e Xã Xệ sò apparsu nantu à u Trào Phúng (satirica) rivista e lu Cười Xuân (ride in primavera) rivista, cum'è si mostranu à pusà nantu à una stuoia è beie inseme. Lý Toét versò un drink per Xã Xệ è recitatu Tản Đàpoesie di :

"A vita hè cusì disgustata o micca cusì disgustata /Đời đáng chán hay không đáng chán.
Alzendu a tazza di vinu diliziosu, dumandu solu à u mo amicu intimu di questu /Cất chén quỳnh riêng hỏi bạn tri âm. "

    TA tazza di vinu era alzata alta, è per inattenzione s'era bagnata Xã Xệa testa. A stupidità cuntinuò à accumpagnà i dui parsunaghji chì andavanu in u centru, è avianu causatu Lý Toét per fà un sbagliu cum'è, videndu un appendiabiti scartatu cù certi ganci spuntà da a spazzatura, l'avia sbagliati per funghi è li vulia purtrà in casa per serve di pezze.

 

lytoet-xaxe-holylandvietnamstudies.com
Fig. 6:  Xã Xệ & Farmer
Xã Xệ: "Avete vistu un porcu chì passava da sta mane ?"
Agricultore: "Innò, vi vecu solu avà !"
(Rivista Ngày Nay – numero 58 – L’omu è l’affari – dumenica 9 di maghju 1937 – pagina 305)

   

    Auna funzione speciale, esiste una maghjina còmica abbastanza vulgari, chì mostra una scena in quale Lý Toét porta una buttiglia per cumprà vinu. En route, il eut soudain envie de pisser et cherchait autour d'un endroit approprié lorsqu'il se trouva face à un "ùn fà micca fastidiu"segnu. Puis il ouvrit le bouchon et pissa dans la bouteille tout en parlant à lui-même :

"Cumu mi ponu pruibisce : ùn sò micca pisciatu male fora à tuttu".

 

lytoet-xaxe-holylandvietnamstudies.com
Fig. 7: Lý Toét & Xã Xệ
Lý Toét: "Hè cusì ch'è tù amparassi à natà, imparerai veramente prestu?
Xã Xệ: "Perchè?
Lý Toét: "Perchè avete una pancia cum'è un pallone! (Secunnu a rivista Ngày Nay publicata in u 1936-
1937- Numero 75 – Pagina 718)

 

    TL'idee è l'opinioni citate sopra appartenenu à l'autore Tú Kênh, Ma sicondu a nostra cunsultazione di qualchi altri persone, a versione hè assai diversa, cum'è e persone cunsultate crede chì Lý Toét e Xã Xệ sò stati creati da u tardu famosu pittore Nguyễn Gia Trí (?) chì hà firmatu e so illustrazioni cù anagrammi cum'è ghjustu or Gtri (da u so nome Gia Trí).

    Atrà l'illustratori per u Rivista Phong Hóa, in più pittore Nguyễn Gia Trí, ci sò ancu pittore Tô Ngọc Vân chì hà firmatu i so pennames Aiu My e Tô Tử, è un altru pittore chì hà firmatu Dong Son - nome di penna di scrittore Nhất Linh. Cusì, quale versione hè a più precisa, è duvemu aspittà l'opinioni di i ghjurnalisti è di l'omi letterari chì si cuncernanu di sti dui parsunaghji divertenti.

    BEssendu capace di scherzà cù noi stessi - di scherzà cù l'ingenuità latente in noi stessi in una situazione in quale u nostru paese hè cambiatu - questu fattu esprime una forza, chì hè cum'è un'arma sicreta d'autodifesa chì pussemu mentre avè affruntà disgrazia, chì ci permetterà mai di esse sottumessi.

    While à circà di novu per una megliu comprensione di i dui parsunaghji Lý Toét e Xã Xệ, A nostra intenzione ùn hè micca di calunnià issi pirsuni chjosi è facili, ma in realtà avemu u scopu di mimicà u cumpurtamentu è a lingua è u tonu di i bourgeois smussati chì volenu amparà à agisce in una manera gentile.

NOTES :
1: Secondu Tu Kềnh – Duvemu rectificà l'identità di Lý Toét e Xã Xệ - Alba (Alba).
◊ Fonte: U set di "Quattru Libri di Tết", Ass. Frof. Dottore in Storia NGUYỄN MẠNH HÙNG, Presidente di l'Istitutu di Studi di Vietnam.

BAN U TU
5 / 2023

(Accolta hà visitatu 38, visita di 1 oghje)